Hiện nay cả nước có khoảng 600.000 ha cà phê, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Tây Nguyên, trong đó, 2 tỉnh có diện tích lớn nhất là Đắk Lắk và Lâm Đồng. Tuy nhiên, hiện tại số diện tích cà phê già cỗi kém năng suất chiếm đến 30%. Đây là vấn đề rất đáng lo ngại, bởi chặt bỏ để trồng mới và chờ đến ngày thu hoạch được phải mất ít nhất là 3 năm. Vậy trong thời gian này nông dân sẽ sống bằng gì khi họ không có thu nhập. Trong bối cảnh khó khăn đó, mới đây, tỉnh Lâm Đồng đã nghiên cứu vá áp dụng thành công một giải pháp cải tạo và nâng cao năng suất cà phê già cỗi. Điều này đã mở ra một cách làm mới cho những người trồng cà phê.
Nhổ bỏ gốc cà phê già cỗi để bắt đầu tái canh gống mới
Gia đình anh Phan Đình Hiếu, huyện Đức Trọng tỉnh lâm Đồng có 7 ha cà phê. Cách đây vài tháng, anh đã nhổ bỏ hơn 3ha cà phê có độ tuổi gần 30 năm để trồng lại. Mặc dù đã tốn kém khá nhiều chi phí và công chăm sóc, nhưng tỷ lệ cây sống chỉ đạt 20%.
Theo anh Hiếu nếu để lại vườn cà phê già cỗi thì năng suất chẳng bao nhiêu, còn trồng mới trở lại thì rất khó, vì đất đã nhiễm bệnh vì trước kia anh đã lạm dụng quá nhiều phân thuốc để tăng năng suất cho cây. Anh Phan Đình Hiếu, huyện Đức Trọng ,tỉnh lâm Đồng cho biết, “cây cà phê mà mình lạm dụng phân thuốc thì về sau cây bị hư hại rất nhiều thứ nhất là đất, thứ 2 là cây không sinh trưởng bình thưởng nưã mà rất tệ không những thế mà còn làm chết cây cà phê luôn”.
Theo TS Nguyễn Đăng Nghiã – một chuyên gia nông nghiệp, việc tái canh không hề đơn giản khi nguồn lực có hạn, kỹ thuật, cây giống và đặc biệt là vấn đề thiếu vốn là một bài toán nan giải cho nhiều hộ dân. TS Nguyễn Đăng Nghiã- Chuyên gia Nông nghiệp cho biết, “sau khi bỏ cà phê phải trồng cây khác và sau 3 năm mới trồng lại cà phê, vị chi là 6 năm. Vậy trong khoảng thời gian ấy người dân sống bằng gì đây, người dân nghèo vốn đã không có. Theo tôi có những vườn cà phê chưa đến mức tái canh thì phải trẻ hoá nó, mà muốn trẻ hoá nó thì phải tăng cường vệ sinh cho đất sau đó mới cưa đi rồi mới trẻ hoá bộ phận trên”.
Vườn cà phê 20 năm tuổi cuả bà Nguyễn Thị Thơm ở huyện Lâm Hà, cách đây 3 năm bà đã có ý định phá bỏ vì cây già cỗi, cho năng suất thấp. Vườn cà phê 1ha này đã được Chi Cục BVTV Lâm Đồng phối hợp cùng công ty Khoa Đăng, Lâm Đồng chọn thực hiện nhiều mô hình trình diễn sử dụng thuốc điều hòa sinh trưởng RIC10wp. Cụ thể là 0,5ha làm đối chứng sản xuất theo kinh nghiệm của nông dân, còn 0,5ha chọn làm vườn mô hình sử dụng thuốc Ric cùng bón trực tiếp vào gốc hoặc hoà tan với nước tưới xuống gốc, hoặc phun qua lá cây càphê… Sau 3 tháng, qua kiểm tra bộ rễ mới trên mỗi cây của vườn mô hình dài hơn cây của vườn đối chứng từ 7-9,4mm; Tỷ lệ lá vàng ở vườn mô hình giảm nhiều hơn vườn đối chứng từ 11,2-30,9%. Bà Nguyễn Thị Thơm, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng cho biết, “nhìn lại vườn đối chứng và vườn mô hình thì khác hẳn, đất xốp cành cây lúc nào cũng xanh tốt. Mấy năm trước hiệu quả không bao nhiêu , năm nay thì khoảng 7 tấn”.
Công nhân tưới cà phê giống tại vườn ươm của Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây nguyên – Ảnh: Thái Bá Dũng
Ông Trần Đình Anh Ngọc, Phó Giám đốc Công ty TNHH Khoa Đăng, Lâm Đồng cho biết, “qua quá trình trình diễn và thực hiện thì chúng tôi luôn theo sát quá trình canh tác cuả người dân để chúng tôi kịp thời đưa ra những giải pháp về kỹ thuật để người dân sử dụng sản phẩm cũng như quá trình canh tác cà phê đạt hiệu quả cao nhất”.
Nhờ chuyển giao kỹ thuật mơí trong canh tác, trong niên vụ vừa qua 5 vườn cà phê được chọn làm vườn mô hình đều đạt sản lượng càphê nhân cao hơn so với vườn đối chứng 25-30%… Rõ ràng, trước thực trạng diện tích cà-phê già cỗi đang tăng nhanh sản lượng xuất khẩu bị đe dọa nghiêm trọng thì biện pháp cần thiết trong lúc này là hỗ trợ các giải pháp khoa học mới trong sản xuất canh tác cà-phê một cách hiệu quả nhằm bảo đảm cho sự phát triển bền vững.
Giữa lúc bà con nông dân Tây Nguyên đang gặp khó khăn trong tái canh cà phê, thì nhiều huyện ở Lâm Đồng đã thành công nhờ áp dụng phương pháp mới trong tăng năng suất cà phê. Những vườn cà phê trên 20 tuổi trước đây có năng suất khoảng 2,5 tấn/ha thì nay đạt gấp đôi. Điều này đã mang giá trị kinh tế lớn cho nhiều hộ nông nhân.
Cách làm năng động này sẽ được chúng tôi phản ánh kỹ hơn trong chương trình Năng động Vùng đất phương Nam phát sóng vào lúc 9h50′ ( Chủ nhật) ngày 3.8.2014, mời quý vị và các bạn theo dõi lại trong clip dưới đây